Α. Διοικητική διαίρεση και πληθυσμός

Ο Δήμος Καρπάθου είναι Δήμος της περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου που περιλαμβάνει τα νησιά Κάρπαθο και Σαρία και τις γειτονικές τους νησίδες. Δημιουργήθηκε με το Πρόγραμμα «Καλλικράτης» (Ν. 3852/2010) από την συνένωση του προϋπάρχοντος Καποδιστριακού Δήμου Καρπάθου με την ως τότε αυτοδιοίκητη Κοινότητα Ολύμπου Καρπάθου.

Ο Δήμος Καρπάθου απαρτίζεται διοικητικά από δύο (2) Δημοτικές Ενότητες (Δ.Ε.) – τη Δ.Ε. Καρπάθου και τη Δ.Ε. Ολύμπου – καθώς και από δέκα (10) Δημοτικές Κοινότητες (Δ.Κ.) οι οποίες είναι οι εξής.

1. Δημοτική Κοινότητα Καρπάθου
2. Δημοτική Κοινότητα Απερίου
3. Δημοτική Κοινότητα Αρκάσας
4. Δημοτική Κοινότητα Βωλάδας
5. Δημοτική Κοινότητα Μενετών
6. Δημοτική Κοινότητα Μεσοχωρίου
7. Δημοτική Κοινότητα Όθους
8. Δημοτική Κοινότητα Πυλών
9. Δημοτική Κοινότητα Σπόων
10. Δημοτική Κοινότητα Ολύμπου

Μαζί με τη νήσο Κάσο, τη νήσο Σαρία και μικρές νησίδες γύρω απ’ αυτές, συγκροτούν την Περιφερειακή Ενότητα Καρπάθου-Κάσου της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, μια από τις τέσσερις της Δωδεκανήσου. Η Κάρπαθος αποτελεί την έδρα και το κέντρο της Περιφερειακής Ενότητας Καρπάθου – Κάσου, αφού φιλοξενεί το σύνολο των δημοσίων υπηρεσιών, και σχεδόν το σύνολο της εμπορικής δραστηριότητας της περιφερειακής ενότητας.

Σε ότι αφορά τον μόνιμο πληθυσμό του Δήμου, αυτός ανέρχεται σε 6.567 κατοίκους σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του 2021.

Ο πληθυσμός του Δήμο ανά Δημοτική Ενότητα και Δημοτική Κοινότητα παρουσιάζεται στον ακόλουθο πίνακα.

Β. Όργανα Διοίκησης του Δήμου

Τα αιρετά όργανα διοίκησης στο Δήμου Καρπάθου είναι τα εξής:

-Δήμαρχος

Ο Δήμαρχος αποτελεί το επίκεντρο του δημοτικού συστήματος διακυβέρνησης καθότι είναι ο πολιτικο-διοικητικός προϊστάμενος του διοικητικού μηχανισμού του Δήμου και ο επικεφαλής της πλειοψηφούσας δημοτικής παράταξης.

-Αντιδήμαρχοι

Οι Αντιδήμαρχοι είναι δημοτικοί σύμβουλοι που επικουρούν το Δήμαρχο στο έργο του και ορίζονται με σχετική απόφασή του. Στους αντιδημάρχους μπορούν να μεταβιβάζονται τόσο καθ’ ύλην όσο και χωρικές αρμοδιότητες. Ο αριθμός των αντιδημάρχων στο Δήμο Καρπάθου ανέρχεται σε 4.

–Δημοτικό Συμβούλιο

Το Δημοτικό Συμβούλιο είναι το ανώτερο βουλευόμενο όργανο του Δήμου και έχει τη γενική αποφασιστική αρμοδιότητα, δηλαδή αποφασίζει για όλα τα θέματα τα οποία δεν ανατίθενται ρητά σε άλλο όργανο του Δήμου. 

-Οικονομική Επιτροπή

Η Οικονομική Επιτροπή αποτελεί συλλογικό όργανο, αρμόδιο για τον έλεγχο και την παρακολούθηση της οικονομικής και διοικητικής λειτουργίας του δήμου, με αποφασιστικές, γνωμοδοτικές και ελεγκτικές αρμοδιότητες.

-Εκτελεστική Επιτροπή

Η Εκτελεστική Επιτροπή είναι συλλογικό συντονιστικό και εκτελεστικό όργανο του Δήμου και παρακολουθεί την εφαρμογή της δημοτικής πολιτικής σε όλους τους τομείς καθώς και την εφαρμογή του επιχειρησιακού σχεδίου του Δήμου, του ετήσιου και πενταετούς προγράμματος δράσης. Σε αυτήν συμμετέχουν υποχρεωτικά ο Δήμαρχος και οι Αντιδήμαρχοι.

-Δημοτική Επιτροπή Διαβούλευσης

Στους δήμους με πληθυσμό μεγαλύτερο από πέντε χιλιάδες (5.000) κατοίκους συγκροτείται, με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, η οποία λαμβάνεται εντός δύο (2) μηνών από την εγκατάσταση των δημοτικών αρχών, Δημοτική Επιτροπή Διαβούλευσης ως όργανο με συμβουλευτικές αρμοδιότητες. Η Δημοτική Επιτροπή Διαβούλευσης έχει ως στόχο την εναρμόνιση των πολιτικών του δήμου με τις υπάρχουσες και αναδυόμενες ανάγκες των πολιτών. Αποτελείται από πολίτες και εκπροσώπους φορέων του Δήμου. Η Δημοτική Επιτροπή Διαβούλευσης αποτελείται από εκπροσώπους των φορέων της τοπικής κοινωνίας, όπως:

• των τοπικών εμπορικών και επαγγελματικών συλλόγων και οργανώσεων,
• των επιστημονικών συλλόγων και φορέων,
• των τοπικών οργανώσεων εργαζομένων και εργοδοτών,
• των εργαζομένων στο δήμο και τα νομικά του πρόσωπα,
• των ενώσεων και συλλόγων γονέων,
• των αθλητικών και πολιτιστικών συλλόγων και φορέων,
• των εθελοντικών οργανώσεων και κινήσεων πολιτών,
• άλλων οργανώσεων και φορέων της κοινωνίας των πολιτών.

Εντεταλμένοι Δημοτικοί

Σύμβουλοι Σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 58 του Ν.3852/2010 όπως ισχύει, ο Δήμαρχος με απόφασή του μπορεί να αναθέτει, χωρίς αμοιβή, σε μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου την εποπτεία και το συντονισμό συγκεκριμένων δράσεων ή πολιτικών του Δήμου ώστε να διευκολύνεται στην παρακολούθηση του έργου του Δήμου.

Πέραν των παραπάνω αιρετών οργάνων, σημαντικό ρόλο στο δημοτικό σύστημα διοίκησης καταλαμβάνει ο Γενικός Γραμματέας του Δήμου ο οποίος ευθύνεται έναντι των πολιτικών οργάνων του Δήμου, και ιδιαίτερα έναντι του Δημάρχου, για την κανονική λειτουργία των υπηρεσιών του Δήμου, προγραμματίζοντας, οργανώνοντας, συντονίζοντας και ελέγχοντας τις επιμέρους δραστηριότητες των υπηρεσιών, σύμφωνα με τις αρμοδιότητες που του έχουν χορηγηθεί, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται με αποδοτικό τρόπο η αποτελεσματικότητα της δράσης με βάση τα προγράμματα που αποφασίζει εκάστοτε η Δημοτική Αρχή. Ο Γενικός Γραμματέας είναι μετακλητός υπάλληλος, που διορίζεται και απολύεται από τον Δήμαρχο και υπόκειται διοικητικά και ιεραρχικά σε αυτόν.

Γ. Νομικά Πρόσωπα Δήμου

Τα νομικά πρόσωπα τα οποία λειτουργούν υπό την εποπτεία του Δήμου Καρπάθου είναι τα κάτωθι:

1. ένα (1) ΝΠΔΔ με σκοπό την προαγωγή του πολιτισμού, του αθλητισμού και της παιδείας στο Δήμο Καρπάθου με την ονομασία «Καρπαθιακός Οργανισμός Πολιτισμού, Αθλητισμού, Παιδείας (Κ.Ο.Π.Α.Π.)».
2. ένα (1) ΝΠΔΔ με σκοπό την ανάπτυξη κάθε τύπου πολιτισμικής δράσης σε όλη την έκταση της Δημοτικής Ενότητας Ολύμπου του Δήμου Καρπάθου με την ονομασία «Πολιτιστικός Οργανισμός Κοινότητας Ολύμπου Καρπάθου (Π.ΟΡ.Ο.Κ.)».
3. δύο (2) ΝΠΔΔ Σχολικών Επιτροπών, για την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση αντίστοιχα.
4. μία (1) Μονομετοχική Αιολική Επιχείρηση Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας Καρπάθου – Ανώνυμη Εταιρεία ΟΤΑ (Αιολική Καρπάθου Α.Ε.) με σκοπό: α) την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, β) την εκτέλεση τεχνικών έργων και γ) την εκπόνηση μελετών.

Δ. Συμμετοχή του Δήμου σε Δίκτυα Πόλεων και Αδελφοποιήσεις

Δ. Συμμετοχή του Δήμου σε Δίκτυα Πόλεων και Αδελφοποιήσεις Ο Δήμος Καρπάθου συμμετέχει στα εξής Δίκτυα Πόλεων:

• «Βιώσιμη Πόλη» – Δίκτυο Πόλεων για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη και Κυκλική Οικονομία».
• Ελληνικό Διαδημοτικό Δίκτυο Υγιών Πόλεων.

Παράλληλα, ο Δήμος Καρπάθου έχει αδελφοποιηθεί με τους παρακάτω Δήμους:

• Χανίων (Μέσω αδελφοποίησης των Καποδιστριακών Δήμων Χανίων και Καρπάθου με αναφορά στη θυσία του ήρωα σμηναγού Κώστα Ηλιάκη) [2008].
• Σάμου (Μέσω αδελφοποίησης της Αυτοδιοίκητης Κοινότητας Ολύμπου Καρπάθου και του Καποδιστριακού Δήμου Βαθέος Σάμου με αναφορά στον Σάμιο γιατρό της αρχαιότητας Μηνόκριτο Μητροδώρου, δημόσιο ιατρό της Καρπαθιακής πόλεως της Βρυκούντος) [2009].

Τέλος, ο Δήμος Καρπάθου, κατά το παρελθόν, έχει υπογράψει σύμφωνα φιλίας και συνεργασίας με τους παρακάτω Δήμους: 

• Ρόδου (Μέσω συνεργασίας της Αυτοδιοίκητης Κοινότητας Ολύμπου Καρπάθου και του Καποδιστριακού Δήμου Ρόδου) [1998].
• Κερατσινίου-Δραπετσώνας (Μέσω συνεργασίας της Αυτοδιοίκητης Κοινότητας Ολύμπου Καρπάθου και του Καποδιστριακού Δήμου Κερατσινίου) [2004].